IPUINAK, HAURRARI AFEKTUA, SEGURTASUNA ETA LASAITASUNA KOMUNIKATZEKO DIRA, ETA EZ HAURRA LOKARTZEKO

GOGOAN IZAN: IPUINAK, HAURRARI AFEKTUA, SEGURTASUNA ETA LASAITASUNA KOMUNIKATZEKO DIRA, ETA EZ HAURRA LOKARTZEKO

         Metodoa zertan datza? Bada, funtsean, errutina batzuetan, eta errutina horiek afektuz aplikatzean. Erraza eta zaila aldi berean.

         Honako hiru errutina hauek dira nagusiak: behar bezala jateko ohitura ( afaria), komunikazio afektiboaren ohitura ( lokartu aurreko lasaitasunezko tartea) eta seme- alabei behar bezala lo egiten erakusteko jokabide eredu egoki batzuk.

         Haurrak lasaitasuna behar du lokartzeko, lasaitasun hori lortzeko oso lagungarria izango da “ afektibitatearen ohitura” deitzen duguna, eta ipuinak bitarteko ezin hobea dira afektua adierazteko.

“ lotara joan aurreko ipuinak” une horretarako ipuin aproposak dira, beraz, eta osagarri bat erantsi diegu gainera. Hezkuntza alderdiari lotutako osagarri bat, ez baitira haurrei loaren ohitura erakutsi aurretik irakurtzeko edo kontatzeko material bat soilik, haurren hainbat arazo, zalantza eta galdera zehatz tratatzeko oinarri baizik.

         Haurrak hazten ari dira, hau da, beren nortasunaren “ eraikuntza” fasean daude, nolabait esateko. Eta ezinbestekoa da gurasook eraikuntza fase horretan lagun diezaiegun. Mundura ekarri ditugu, biziki maite ditugu, ordu asko ematen ditugu haiekin eta gure esperientzia dugu haiei transmititzeko. Seme- alabek irakasle eta lagun asko dituzte, baina gurasoak bakarrak dira. Beraz, gurasook beti egon behar dugu “ erne”. Guri ere kontatzen zizkiguten gurasoek ipuinak, beti eskatzen genien:” kontatu ipuina!” zen gure leloa. Gustukoa genuen gurasoek ipuinak kontatzea. Gogoan dugu une hori. Eta aipatzekoa da, gainera, munduari buruzko jarrera eta ideiak aldarazten lagundu izan digutela sarritan ipuin horiek. Aginduak eta gomendioak betetzeko dira, esplizituak dira. Aldiz, ipuina ibilbide bat da, protagonisten pasadizoek zenbait balio eta esperientzia erakusten dizkigute ibilbide horretan, eta agindu batekin nekez ikasiko genituzkeen balioak eta esperientziak geureganatzen laguntzen digute. Eta gainera, gozatu egiten dugu istorioekin, gogoan dut gure amak ipuinak kontatzen zizkigula. Garai batean, ahizpa txikia jaio zenean, jeloskor nenbilen ni, baina amak bere denbora hartu zuen, sukaldean ari zela, eta istorio zoragarria kontatu zidan, pertsonaia liluragarriez betea; ez dut oraindik ahaztu. Nire ustez, gurasoek kontatu egin behar dizkiete ipuinak haurrei, ez soilik erosi. Ipuinaren ordua afektuaren ordua da, ez liburu inprimatuek, ez telebistak, ez Internetek, ez filmek bete ezin duten une bat.

         Haurrak garatzen ari dira. Heldu gabe daude oraindik, eta gauza asko jakin, ikasi eta ulertu behar dituzte; horregatik egin dute hainbeste galdera eta esperimentatzen dute hainbeste. Beraientzat, bizitzaren parabolak dira ipuinak. Izan ere, adimen aldakorra dute, fantasiarako joera dute, eta, horri esker, ezin hobeto lortzen dute ipuinetako fantasia bizitzarekin. Haur bati esaten badiogu “ ez izan hain ausarta, arriskutsua da eta”, agian ulertuko du, baina ez du “ biziko” arrisku hori. Aldiz “ Abenturazale handia” ipuina hartzen badugu, eta abentura bila etzetik ihes egin zuen haurrarena kontatzen badiogu, ipuinaren amaiera ikusitakoan, orduan jabetuko da zertaz ari garen, protagonistarekin batera biziko baititu gorabehera guztiak.

         Badakigu ipuinek nolako garrantzia duten haurraren bizitzan, eta, beraz, kontu handiz aukeratu beharko dugu une bakoitzean zer ipuin kontatu edo irakurri. Haur bat totela bada, adibidez, zuzen hitz egiten ez duelako jazarpenik edo bazterketarik senti ez dezan saiatu beharko dugu.

         Ipuin bat egunero, bai; baina baita ipuin sasoi bakoitzeko ere. Gainera, kontuan izan behar dugu seme- alaba bat baino gehiago baditugu, haur bakoitzari ipuin jakin bat komeniko zaiola.

         Ipuinak, bere horretan, zuen esku duzuen material bat besterik ez dira. Ipuin horietan erabiltzen den hizkuntzak eta esamoldeek zalantzak eta galderak sortuko dizkiete zuen seme- alabei, eta zuei bakarrik dagokizue zalantza horiek argitzea. Batzuetan, haurra txikiegia irudituko zaie, agian; halakoetan, ipuina irakurtzean moldatu egin beharko duzue, hizkuntza errazagoa erabili beharko duzue kontaketan. Aldiz, zuen haurra ipuin jakin batentzako nagusiegia dela iruditzen bazaizue, ipuina aberastu egin beharko duzue, edo horri buruzko txantxak egin , semearen / alabaren nortasunaren eta formazioaren arabera, betiere.

         Era berean, ipuina ozen irakurtzean kontakizunari eta pertsonaien elkarrizketei ematen diezuen bizitasunak ere badu garrantzia. Haurrari zer sentipen eragin nahi diogun, horren arabera aldatuko dugu doinua: emozioa, barrea, samurtasuna, exagerazioa. Aski izango dugu haren aurpegiari begiratzea, gure umeak zer sentitzen duen jakiteko. Aspertuta badago, emozioa eman beharko diogu ipuinari, guk asmatutako xehetasunak erantsiz, hala behar izanez gero; eta beldurtuta badago, berriz, garrantzia kendu beharko diogu istorioari eta komedia kutsua eman – gauzak neurritik ateraz , adibidez -, irribarrea eragin arte.